Kredi notu, müşterilerin bankalar gibi finansal kuruluşlar ile olan borç ilişkileri baz alınarak, Kredi Kayıt Bürosu (KKB) tarafından belirlenen nottur. Bireyler tarafından 'kredi puanı' olarak anılsa da KKB tarafından hesaplanan bu notun adı ‘kredi notu’ olarak belirlenmiştir. Bankalara yapılan kredi ödemeleri ve kredi kartı ödemeleri gibi işlemlerin değerlendirilmesi sonucunda oluşturulan kredi notu, bireyin kredi kullanım yoğunluğu, borçluluk durumu ve yeni kredi talepleri gibi durumlar göz önünde bulundurularak, bir KKB markası olan Findeks aracılığıyla hesaplanır. Findeks kredi notunun yüksek veya düşük olması doğrudan kişinin bankalara düzenli ödeme yapması ile paralel olarak şekillenir. Finans kuruluşlarına düzenli ödeme yaparak yüksek kredi notuna sahip olan kişiler, kredi kullanmada daha avantajlı konumda olurken kredi notu düşük olan tüketicilerin ise kredi başvurularının kabul edilmesi zorlaşır.
Kredi notunuz hesaplanırken çeşitli ektenler baz alınır. Kredi notunuz hesaplanırken, mevcut borcunuz varsa %25, borcunuzu ödeme alışkanlığınız %30, eğer yeni bir kredi aldıysanız %20, kredi kullanma yoğunluğunuz %15, diğer etkenler ise %10 oranında etki edecek şekilde baz alınır.
Kredi notu, finans kuruluşlarının kredi başvurularında esas aldığı nottur. Tüketicinin risk durumunu ifade ettiği için kredi ya da kredi kartı gibi başvurulardan önce tüketici tarafından bilinmesi, kredinin onaylanıp onaylanmayacağıyla ilgili fikir vereceğinden tüketiciye büyük kolaylık sağlar. Aktif olarak finans kuruluşlarının kredi değerlendirmelerinde kullanılan kredi notu, günümüzde sadece bankacılık işlemlerinde değil GSM operatörleri, araç kiralama şirketleri ve çeşitli ticari şirketlerde de kullanılmaya başlandığı için birçok yerde kişinin karşısına çıkıyor. Çeşitli kurumlar için ticari güven duygusunu ifade ettiği için kredi notunun kişi tarafından düzenli kontrol edilmesi ve yüksek tutulmaya çalışılması önemlidir.
Bankalar ya da finansal kiralama şirketleri gibi herhangi bir finansal kuruluş ile borçluluk ilişkisi olmuş olan herkesin kredi notu bulunur. Kredi Kayıt Bürosu, bankalar tarafından kurulmuş olan bir kurumdur ve finansal kuruluşlar, KKB’ye, Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi aracılığıyla düzenli bildirim yaparlar. Bu sebeple finansal kuruluşlarla borçluluk ilişkisi olan herkesin bilgileri KKB’ye bildirilir ve kredi kartı kullanmak, kredi çekmek ya da kredili mevduat hesabı açmak gibi işlemler aracılığı ile bankalar ya da diğer finansal kuruluşlarla ilişkisi olmuş herkesin kredi notu bulunur. Bankalar KKB’ye günlük olarak bildirim yapar ve kredi raporları günlük olarak güncellenir. Aynı zamanda bankacılık hareketlerine bağlı olarak değişiklik gösteren kredi notu ise aylık olarak güncellenir. Findeks tarafından oluşturulan risk raporu, bankaların esas aldıkları kredi notunu yansıtır ve Findeks kredi notuna Findeks üzerinden erişilebilir. Ek olarak kredi notu almak amacıyla Findeks’e bankalar üzerinden, internet bankacılığı üzerinden ya da operatörler aracılığı ile kolayca ulaşılabilir.
Kredi Kayıt Bürosu’nun hesapladığı kredi notu, çok riskli ile çok iyi arasında değişir. Çok riskli olarak tabir edilen kredi notu, 0-799 arasında kabul edilir ve genellikle bu nota sahip kişilerin başvuruları genellikle geri çevrilir. 800-1299 orta riskli, 1300-1499 az riskli olarak gruplandırılır. İyi olarak kabul edilen kredi notu ise 1599 ile 1699 arasında iken 1700 ile 1900 arasındaki kredi notları çok iyi notlar olarak değerlendirilir. Kredi çekmek ve başvurularının olumlu değerlendirilmesini isteyenlerin kredi notu en az “az riskli” grupta olmalıdır. Orta riskli ve iyi olarak gruplandırılan kredi notuna sahip kişilerin ise kredi başvurularında ya da reel sektördeki ticari ilişkilerinde olumlu sonuç alma olasılıkları yükselir.
Giderek önemi artan kredi notunu yükseltmek için tüketicilerin birtakım önlemler alması gerekiyor. Bunlardan birkaç tanesini şöyle özetlemek mümkün:
Kredi notunuzun çok fazla düşmemesi ve çok riskli grupta değerlendirilmemesi için ödemelerin zamanında yapılması gerekiyor. Birkaç günlük ufak gecikmeler dahi hem borcunuza faiz konmasına hem de uzun dönemde kredi notunuzun düşmesine yol açacaktır. Hali hazırda borçlarınızı ödemekte zorlanıyorsanız ve ödemeleriniz düzensiz ise alınabilecek en büyük önlem yeni bir ödeme planı oluşturup ödemelerinizi belli bir düzene sokmak olacaktır. Bütçeniz doğrultusunda borçlarınızı yeniden yapılandırmanız ve uzun vadede düzenli ödemeniz, kredi notunuzun yükselmesini sağlayacaktır.
Ek olarak kredi kartı limitlerinizin kullanımına ve limit aşmamaya dikkat etmek önemlidir. Borçlanma sıklığınız da KKB notu hesaplanırken değerlendirilen bir başka faktördür.
Ödemelerinizin gecikmeye girmemesi için kredi kartlarınızın asgari tutarını muhakkak ödemeniz gerekecektir. Ancak bu konuda da dikkatli olmak gerekiyor çünkü 3 defa üst üste asgari tutar ödemeniz durumunda kredi kartınıza ödemeniz gereken asgari tutar artacaktır ve borcunuz artacaktır.
Kredi Kayıt Bürosu ve bankalar, yaptığınız kredi başvuru sayısını görür ve özellikle bankaların kredi kararları için bu önemli bir kriterdir. Borçlarınızı sürekli borçla kapatmamaya ve borçluluğunuzu sürekli artırmamaya dikkat etmeniz kredi notunuz açısından olumlu olarak algılanacaktır.
Kredili Mevduat Hesapları (KMH) genellikle kredi ya da kredi kartı açılışlarında açılan, düşük limitli ve kısa vadeli nakit ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğiniz, bu hesaptan para çektiğiniz anda günlük faiz işleyen hesaplardır. Bazı durumlarda kredi hesapları, çeşitli faturaların otomatik ödeme talimatları bu hesaplara tanımlanmış olabiliyor ve bu hesaplardan ufak miktarlarda otomatik ödemeler çekilebiliyor. Bu hesabınızın borçlarını unutmanız durumunda miktarlar çok ufak bile olsa sizi yasal takibe götürebilir, skorunuzun ciddi anlamda düşmesine sebep olabilir. Bu sebeple KMH borçlarınızı takip etmeniz ve zamanında ödemeniz önemlidir.
Gecikmeleriniz sebebiyle yasal sürecin başlaması durumunda skorunuz sıfırlanacaktır ve borcunuzu kapattıktan sonra yükselişe geçmesi için en az 1 sene boyunca beklemeniz gerekecektir. Bu sebeple kredi borçlarınız için yasal süreç başladıysa yapılacak en doğru şey, en hızlı şekilde borçlarınızı kapatmanız, başka hiçbir borcunuzu geciktirmemeniz ve skorunuzun yükselmesi için sabırlı olmanız olacaktır.